Pozycja ciała i emocje

Postawa ciała to coś więcej niż tylko sposób, w jaki się prezentujemy. To, jak układamy ciało, bezpośrednio wpływa na nasze emocje, samopoczucie i sposób myślenia. Nasz mózg i ciało działają w dwóch kierunkach: to, co czujemy i myślimy, wpływa na nasze ciało, ale sygnały płyną też odwrotnie. Nasze ciało, poprzez pozycję i napięcia, wysyła sygnały do mózgu, które kształtują nasze nastawienie i reakcje.

Kiedy przybieramy zgarbioną, zamkniętą postawę – z pochyloną głową i ramionami zwisającymi lub złożonymi na piersiach – często towarzyszy temu uczucie przytłoczenia, zmęczenia, a nawet smutku. W takiej pozycji oddech jest płytki, a mózg odbiera sygnały o zagrożeniu lub zagrożeniu psychicznym, co może podwyższać poziom stresu. Ta "poza ofiary" nie tylko ogranicza napływ tlenu, ale również zmniejsza dopływ krwi do mózgu, co negatywnie wpływa na nasze samopoczucie i wprowadza nas w stan przygnębienia.

Z drugiej strony, gdy prostujemy się, unosimy głowę i otwieramy klatkę piersiową, ciało wysyła sygnały o gotowości, pewności siebie i otwartości. W takiej postawie łatwiej jest odczuwać pozytywne emocje, oddychać głębiej i spokojniej, a to pozwala umysłowi na większą klarowność i spokój. Nawet 2 minuty spędzone w „pozycji siły” mogą zwiększyć poziom testosteronu, hormonu pewności siebie, i obniżyć poziom kortyzolu, hormonu stresu, jak wykazała psycholog społeczna Amy Cuddy.

Sygnały niewerbalne, czyli język ciała, nie tylko wpływają na to jak postrzegają nas inni ale też jak my postrzegamy siebie i świat!  

Odbieramy sygnały w dwóch kierunkach góra-dół, czyli mózg-narządy, ale i dół-góra ciało-umysł. Kiedy zmieniamy pozycję ciała zmienia się ciśnienie krwi i dopływ tlenu do mózgu i narządów.

Amy Cuddy zauważyła, że ludzi i zwierzęta łączą pewne pozy. Kiedy człowiek przekracza linię mety albo kiedy staje w czyjejś obronie, zachowuje się tak jak inne istoty - instynktownie prostuje się i rozszerza klatkę piersiową aby stać się wizualnie większym (jak ptaki stroszące pióra czy stające na tylnich łapach niedzwiedzie).

Postawa i jej wpływ na myślenie

Pozycja ciała ma też wpływ na sposób, w jaki myślimy. Zgarbiona sylwetka może prowadzić do myśli o niskiej wartości własnej i niepewności, a także wzmagać skłonność do rozmyślań i zmartwień. Kiedy ciało jest zamknięte, nasz umysł może przejść na tryb defensywny, a my skupiamy się na zagrożeniach i trudnościach.

Natomiast przy otwartej postawie ciała mózg dostaje sygnał o bezpieczeństwie i stabilności, co sprzyja myśleniu kreatywnemu i pozytywnemu. Dodatkowo, aktywacja mięśni posturalnych – tych, które wspierają tułów i kręgosłup – wpływa na większą energię i mobilizację do działania. Prosta postawa pozwala również na głębszy oddech, co zwiększa napływ tlenu do mózgu, a tym samym poprawia zdolność do koncentracji i podejmowania decyzji.

Hormony i postawa ciałą

Psycholog postanowiła zbadać pozycje ciała, ale pod względem wydzielanych w poszczególnych pozach hormonów. Grupa kontrolna przybrała dwa ustawienia - siły i skuloną, a następnie badano dwa hormony: testosteron czyli hormon dominacji i kortyzol, hormon stresu.

W pozycji skulonej testosteron spadł o 10% a kortyzol wzrósł o 15%. W pozycji siły testosteron wzrósł o 20% a kortyzol spadł o 25%. Jak długo trzeba trwać w danej pozycji, żeby osiągnąć takie wyniki? Jedynie 2 minuty!

To niesamowite, jak nasz organizm szybko reaguje na sygnały ciała. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak ważne jest utrzymanie odpowiedniej postawy i pozycji aby radzić sobie z emocjami. Nasze ciało pokazuje co myślimy o otaczającym nas świecie i wyraża uczucia tak samo jak słowa.

Mądrość ciała – jak postawa wpływa na nasze emocje i relacje

Zgodnie z teorią bioenergetyki, serce komunikuje się nie tylko poprzez emocje, ale także fizycznie, m.in. przez usta, gardło, ręce i dłonie. Gdy zamykamy się w sobie i tworzymy „zbroję” wokół klatki piersiowej, ograniczamy zdolność do wyrażania miłości i akceptacji. To napięcie może prowadzić do usztywnienia przepony, co wpływa na jakość oddychania i postawę ciała. Brzuszna gałąź nerwu błędnego, odpowiedzialna za reakcje relaksacyjne, tworzy „most” łączący twarz, serce i przeponę, dzięki czemu staje się ona aktywną częścią naszego wyrażania i odbierania emocji. Fascynujące jest to, że układ nerwowy nie tylko wspiera nasze zdrowie fizyczne, ale i relacje społeczne, odpowiadając za subtelną komunikację z innymi.

Prawidłowa postawa ciała wspiera jakość życia, pomaga w zachowaniu równowagi emocjonalnej i sprzyja spontanicznym ruchom pozbawionym bólu. Dzięki równowadze w osi stopy-miednica-barki możemy oddychać pełniej i czerpać radość z ruchu. Dzisiejszy świat skłania się jednak ku przecenianiu umysłu nad ciało. Już Kartezjusz twierdził „myślę, więc jestem”, niejako wykluczając rolę ciała z procesu poznania. W epoce nowożytnej, na ciało często patrzono jak na maszynę, co oddzieliło nas od własnej intuicji i potrzeb cielesnych. A przecież to ciało i nasz układ nerwowy często wiedzą więcej o naszym stanie zdrowia i równowadze niż umysł kierowany przez normy kulturowe.

Podsumowanie – ciało jako klucz do wewnętrznej równowagi

Nasze ciało jest nie tylko narzędziem ruchu, ale też odbiciem emocji i sposobu myślenia. Otwarte, pełne energii postawy sprzyjają pewności siebie i harmonii, podczas gdy zamknięta postawa może ograniczać nasze emocje i relacje. Słuchając własnego ciała i dbając o jego naturalne potrzeby, zyskujemy dostęp do pełni swojego potencjału, a nasz umysł i emocje znajdują solidną podstawę w ciele, które wspiera nas w każdym momencie.

Bibliografia: A.Cuddy; Power posing: brief nonverbal displays affect neuroendocrine levels and risk tolerance; 2010 Oct;21(10):1363-8. doi: 10.1177/0956797610383437. Epub 2010 Sep 20.; https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20855902/

S. Porgea; Teoria poliwagalna. Przewodnik, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2020

A. Lowen; Bioenergetyka. Ulecz umysł dzięki ciału, Warszawa: Czarna Owca, 2021