Prokrastynacja, czyli zwyczaj odkładania zadań na później, jest zjawiskiem wynikającym z różnorodnych czynników, w tym biologicznych aspektów funkcjonowania ludzkiego mózgu. Kluczowe dla tego procesu są dwie części mózgu: układ limbiczny i kora przedczołowa.
Układ limbiczny, odpowiedzialny za emocje i impulsywność, skłania nas do poszukiwania szybkich i stymulujących nagród. Z kolei kora przedczołowa umożliwia racjonalne planowanie działań, zarządzanie czasem i skupienie na długotrwałych zadaniach.
Osiągnięcie pełnej równowagi między tymi obszarami mózgu jest często trudne ze względu na indywidualne różnice w budowie i skłonnościach każdego z nas. Dodatkowo, wpływ na prokrastynację mają nasze emocje, a pięć głównych lęków może skutkować trudnościami w przeciwdziałaniu temu zjawisku:
Lęk przed porażką: Unikamy trudnych zadań, by nie doświadczyć potencjalnej porażki.
Lęk przed sukcesem: Unikamy sukcesów, by uniknąć wysokich oczekiwań innych.
Lęk przed bezradnością: Prokrastynacja jako forma sprzeciwu wobec trudnych sytuacji.
Lęk przed izolacją: Unikamy samodzielności, by utrzymać wsparcie innych.
Lęk przed intymnością: Unikamy działań, które ujawniają naszą prawdziwą naturę, by zachować anonimowość.
Warto także zwrócić uwagę na rolę przewlekłego stresu w kontekście prokrastynacji. Autonomiczny układ nerwowy, regulujący funkcje automatyczne organizmu, odgrywa ważną rolę w reakcjach na stres. Długotrwały stres może zakłócać równowagę między jego dwoma składnikami: współczulnym i przywspółczulnym.
W sytuacjach chronicznego stresu, przewaga aktywności układu współczulnego może prowadzić do wzrostu poziomu kortyzolu (hormonu stresu) i utrzymania nas w stanie ciągłego napięcia. To z kolei wpływa na naszą zdolność do skupienia, planowania działań i podejmowania decyzji. Prokrastynacja staje się wówczas jednym ze sposobów radzenia sobie z nadmiarem stresu, zapewniając chwilowe ukojenie poprzez odwlekanie trudnych zadań.
Przykładowo, osoba doświadczająca ciągłego presji w miejscu pracy może unikać ważnych zadań projektowych, bojąc się konfrontacji z wysokimi oczekiwaniami lub obawiając się, że nie sprosta wymaganiom. W rezultacie, mimo istnienia realnych terminów, osoba ta może systematycznie odkładać zadania na później, co daje jej chwilowe poczucie ulgi przed koniecznością zmierzenia się z presją i stresem związanym z realizacją projektu. Ta forma prokrastynacji stanowi rodzaj ucieczki przed trudnymi sytuacjami, ale jednocześnie utrzymuje cykl stresu i odkładania zadań, tworząc błędne koło.
Zrozumienie kompleksowej relacji między układem nerwowym a prokrastynacją wymaga holistycznego podejścia, uwzględniającego zarówno aspekty biologiczne, jak i psychospołeczne. Świadome zarządzanie stresem, oparte na technikach relaksacyjnych i regulacji emocji, może okazać się kluczowe w procesie przezwyciężania prokrastynacji.
Nie wiesz jak samej ogarnąć prokrastynację? Napisz do mnie i umów się na bezpłatną konsultację :)
Z czułością
Aga
Comments