Chociaż powszechnie uważa się, że ziewamy kiedy jesteśmy znudzeni, nie jest to do końca prawdą. Ziewamy jeszcze w brzuchu matki, a nawet przed skokiem ze spadochronem. Jakie są więc funkcje ziewania?
Dlaczego ziewamy?
Ziewanie jako mechanizm rozluźnienia
Kiedy ziewamy, nie tylko twarz, ale i szczęka, szyja, a nawet mięśnie gardła biorą udział w procesie. W ten sposób dochodzi do odprężenia całej twarzy, a nasz układ przywspółczulny – odpowiedzialny za stan spoczynku i relaksu – zostaje pobudzony. Głęboki wdech i powolny wydech związany z ziewaniem mogą działać jak „reset” dla układu nerwowego, łagodząc napięcie i pozwalając na chwilowe odciążenie zarówno ciała, jak i umysłu.
Chłodzenie mózgu i regulacja temperatury
Jedną z interesujących funkcji ziewania jest jego działanie termoregulacyjne. Ziewanie przyspiesza przepływ krwi przez głowę, co pomaga utrzymać optymalną temperaturę mózgu. Wzrost przepływu krwi i wymiana powietrza pozwalają na niewielkie ochłodzenie, co może być szczególnie przydatne podczas upałów lub intensywnej pracy umysłowej. Badania wykazały, że ziewanie staje się mniej częste w chłodniejszych temperaturach, kiedy mózg jest naturalnie chłodzony.
Ziewanie w chwilach napięcia
Czy zdarzyło Ci się ziewać przed ważnym wystąpieniem lub podczas stresującej sytuacji? To zjawisko może mieć swoje korzenie w mechanizmie przystosowawczym, który wspiera naszą reakcję na stres. W chwilach napięcia ziewanie pozwala na szybkie przejście od mobilizacji (walki lub ucieczki) do stanu spoczynku, co ułatwia zachowanie równowagi emocjonalnej i odprężenie. To, co dla wielu wydaje się dziwne, ma swoje uzasadnienie – ziewanie wspiera nasz układ nerwowy w powrocie do stanu równowagi.
Ziewanie a zdrowie układu nerwowego
Podczas ziewania uwalniają się hormony i neuroprzekaźniki, które wspierają nasze samopoczucie i regenerację. Istnieją przesłanki, że ziewanie może zwiększać dopaminę, co poprawia nastrój i pozwala na szybsze odzyskanie równowagi emocjonalnej. Dodatkowo, może wpływać na wyzwolenie GABA – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za relaks mięśniowy i wyciszenie pobudzenia komórek nerwowych. Choć badania wciąż trwają, ziewanie zdaje się pełnić rolę w łagodzeniu napięć mięśniowych i emocjonalnych, co czyni je naturalnym sposobem na odprężenie.
Ziewanie a oczyszczanie organizmu
Ziewanie może również wspierać wymianę gazową, co pomaga usunąć dwutlenek węgla i inne produkty przemiany materii. Może to nie być główny sposób na detoksykację, ale przyczynia się do odświeżenia organizmu i dostarczenia nowej dawki tlenu do mózgu i mięśni. Dzięki temu czujemy się bardziej „przebudzeni” i gotowi do działania.
Według mnie najważniejszą funkcją ziewania jest rozluźnienie. Nie tylko twarz, szczęka, szyja i gardło (nerwy czaszkowe V, VII, IX, X i XI) są zaangażowane w proces, ale też kręgosłup, ręce i miednica. Całe ciało poddaje się przyjemnemu ziewaniu. Przypomnij sobie obraz ziewającego psa lub kota, tak właśnie wygląda naturalne ziewanie całym ciałem.
Fazy ziewania
Ziewnięcie można podzielić na 3 fazy
długi wdech, podczas którego dochodzi do wzrostu ciśnienia krwi i tętna (przyspiesza nawet o 10 uderzeń na minutę), w tej fazie przeciągamy się i czasem drapiemy
wstrzymanie oddechu na 2-6 sekund, zwykle robione na otwartych ustach - pobudzane są ślinianki, mięśnie gardła, szyi i twarzy czyli aktywujemy nerwy V, VII i X
podczas wydechu powietrze jest wypuszczane a mięśnie rozluźniają się; struny głosowe mogą zostać wprowadzone w drgania i wydajemy dźwięk aaaa lub tylko coś na kształt sapnięcia
Ziewanie w pierwszej fazie jest ruchem ku górze, które ładuje energią/tlenem. Faza druga jest fazą równowagi, połączenia. W fazie trzeciej jest to ruch ku dołowi, oznaczający rozładowanie. Ziewanie jest wyrazem ekspresji ciała i uczuć. Przypomina mi pozycję Drzewa z ćwiczeń Qi Qung, w którym doświadczamy wewnętrznej równowagi i połączenia z resztą świata.
Jak działa mechanizm ziewania?
Ziewanie wywołuje szeroki wdech, który rozciąga płuca, mięśnie klatki piersiowej oraz przeponę. W wyniku tego głębokiego oddechu do krwiobiegu dostaje się więcej tlenu, a nasz organizm szybciej pozbywa się dwutlenku węgla. W tym procesie pobudzane są również receptory nerwowe, które wysyłają sygnały do mózgu, stymulując układ nerwowy i pobudzając ciało do działania.
Co ciekawe, ziewanie bywa „zaraźliwe”. Na pewno zauważyłeś, że kiedy ktoś w pobliżu ziewnie, sam masz ochotę zrobić to samo. To zjawisko jest związane z empatią i współczuciem – badania wykazały, że częściej „zarażamy się” ziewaniem od osób, z którymi mamy emocjonalną więź. Mechanizm ten jest wywoływany przez neurony lustrzane, które odzwierciedlają obserwowane przez nas zachowanie.
Jakie zastosowania ma ziewanie?
Choć może brzmieć zaskakująco, ziewanie ma zastosowanie terapeutyczne. Wiele technik relaksacyjnych oraz ćwiczeń oddechowych opiera się na świadomym ziewaniu, które ma na celu rozluźnienie mięśni i zmniejszenie stresu. Ziewanie może być szczególnie pomocne w treningu interocepcji, gdyż pomaga lepiej odczuwać sygnały z ciała, a także zwiększa przepływ krwi do mózgu, co usprawnia koncentrację i jasność umysłu.
Ziewanie jest również używane jako sposób na rozładowanie napięcia mięśni twarzy, szczęk i karku. W terapii oddechowej ziewanie stosowane jest jako element relaksacji mięśni oraz ćwiczenie poprawiające przepływ powietrza przez drogi oddechowe.
W codziennym życiu warto zwrócić uwagę na momenty, w których pojawia się ochota na ziewanie. Może to być dla nas sygnał, że nasze ciało potrzebuje chwili odpoczynku, głębszego oddechu lub odświeżenia.
Kiedy ziewanie nie jest wskazane jako ćwiczenie
Ziewanie, choć ma wiele zalet jako ćwiczenie relaksacyjne i uspokajające, może być niewskazane w niektórych przypadkach, takich jak:
Problemy z napięciem w szczęce: Osoby z napięciem mięśniowym w szczęce, bruksizmem lub problemami stawu skroniowo-żuchwowego mogą doświadczać bólu lub zaostrzenia objawów przy intensywnym ziewaniu.
Zaburzenia oddechowe: Osoby z astmą, POChP lub zaburzeniami oddechowymi, które mogą powodować duszność, mogą źle reagować na głębokie ziewanie, które zwiększa potrzeby oddechowe.
Kiedy ziewanie wywołuje zawroty głowy: U osób z problemami krążeniowymi lub niskim ciśnieniem ziewanie może powodować zawroty głowy z powodu zmian ciśnienia w klatce piersiowej i przepływu krwi.
Stany silnego pobudzenia lub stresu: W niektórych stanach silnego napięcia ziewanie może paradoksalnie wzmocnić uczucie stresu, zwłaszcza jeśli osoba ma trudności z kontrolą oddechu.
Choroby neurologiczne: W przypadkach niektórych schorzeń neurologicznych, takich jak epilepsja, nadmierne ziewanie może stanowić objaw, który wymaga konsultacji medycznej przed podejmowaniem tego typu ćwiczeń.
Jeśli potrzebujesz wsparcia w redukcji napięcia sprawdź mój program Stres Control
Niepełne ziewanie a napięcie – dlaczego warto ziewać w pełni
Niepełne ziewanie może powodować frustrację! Podczas tego procesu mięśnie twarzy, szczęki i szyi napinają się, by w końcowej fazie rozluźnić. Kiedy cykl zostaje przerwany, pełne odprężenie nie następuje. W związku z tym kora wyspowa, część mózgu odpowiedzialna za emocje i świadomość ciała, może odbierać sygnały o przerwanym procesie odprężania. To uczucie niedokończonego rozluźnienia może prowadzić do zwiększonego napięcia i pewnego rodzaju niezadowolenia. Dlatego tak istotne jest, by pozwolić sobie na pełne, angażujące ciało ziewanie – nie tłum tego naturalnego odruchu!
ćwiczenie: Ziewanie
Zrób mały test i wywołaj u siebie pełne ziewnięcie, w którym otworzysz szeroko usta, przeciągniesz się, może nawet uda ci się uwolnić z oczu łzy, wydać przeciągły dźwięk. W trakcie ziewania nie zasłaniaj i nie zamykaj ust.
Jeśli jest ci ciężko wywołać odruch ziewnięcia, robiąc wdech otwórz delikatnie usta i poruszaj na boki szczęką, możesz się też trochę poprzeciągać. To powinno pomóc w wywołaniu ziewnięcia.
Jak się czujesz? Udało ci się w pełni poprzeciągać? Może czujesz blokadę w ciele lub przeponie? Zauważ ciało w tym ćwiczeniu. Ograniczenia w trakcie ziewania mogą przekładać się na zahamowane reakcje przyjemności w innych aspektach życia.
Ziewanie podczas treningu – najczęstsze przyczyny
Termoregulacja mózgu Ziewanie może pomóc schłodzić mózg podczas intensywnego wysiłku, regulując jego temperaturę i poprawiając funkcjonowanie.
Zmiany poziomu tlenu i dwutlenku węgla Wysiłek fizyczny wpływa na poziomy gazów we krwi (O2 i CO2). Wahania poziomu CO2 mogą powodować ziewanie jako element regulacji przepływu krwi i temperatury.
Zmęczenie i napięcie mięśniowe Ziewanie może być naturalną reakcją organizmu na zmęczenie i napięcie mięśniowe, pomagając w redukcji napięcia i regulacji autonomicznego układu nerwowego.
Reakcja na stres U sportowców i osób przed ważnymi wydarzeniami ziewanie może pojawiać się jako reakcja na stres, wspierając organizm w radzeniu sobie z napięciem.
Oddychanie przez usta Częste oddychanie przez usta podczas treningu może zwiększać częstotliwość ziewania. Oddychanie nosem, które jest bardziej kontrolowane, może pomóc w zmniejszeniu potrzeby ziewania.
Częstotliwość ziewania – kiedy należy się martwić?
Średnia liczba ziewnięć w ciągu dnia wynosi między 6 a 28. Częste ziewanie (wzrost do 10-20 ziewnięć pod rząd, dające nawet około 100 razy dziennie) może być powiązane z chorobami neurologicznymi, takimi jak stwardnienie rozsiane, epilepsja czy niektóre choroby mózgu.
Nadmierne ziewanie może wskazywać na wzrost kortyzolu (hormonu stresu) lub obniżenie poziomu dopaminy, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za motywację i radość. To wyjaśnia, dlaczego częściej ziewamy, gdy jesteśmy niewyspani – niedobór snu zmniejsza poziom dopaminy. Zwiększona częstotliwość ziewania może także towarzyszyć migrenie, stresowi, lękom, zaburzeniom żołądkowo-jelitowym i schizofrenii.
Stres, który prowadzi do hiperwentylacji (nadmierne usuwanie CO₂ z krwi), może wywoływać ziewanie, aby dotlenić organizm i złagodzić napięcie. Z drugiej strony, w chorobie Parkinsona, gdzie dochodzi do zmniejszenia poziomu dopaminy, liczba ziewnięć może się obniżyć.
Jeśli zauważasz nadmierne lub przeciwnie, brak ziewania, warto skonsultować się z lekarzem.
Ziewanie to jedno z moich ulubionych ćwiczeń oddechowych, które u mnie momentalnie redukuje napięcie. Jest nawet jednym z ćwiczeń w moim workBooku Spokój w oddechu, nie mogłam się nim nie podzielić!
Mam nadzieję, że odczarowałam trochę ten zakazany owoc i od dziś będziesz ziewać bez skrępowania!
Odpocznij
Agnieszka
Comments